Koncepcja budowy
kościoła pw. Bł. Ks. Prymasa Stefana Kardynała Wyszyńskiego
w parafii Ochotnica Dolna
1. Krzyż – rzut kościoła
Plan krzyża został wybrany jako najbardziej odpowiedni dla rozplanowania rzutu świątyni, aby symbolicznie unaocznić i przybliżyć istotę drogi życia i świętości bł. ks. Prymasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Na drodze błogosławionego Prymasa, krzyż jest obecny w wielu wymiarach – jako krzyż widzianego cierpienia Powstania Warszawskiego, jako krzyż doświadczenia uwięzienia przez władze komunistyczne, obecny w wytrwałym znoszeniu osamotnienia, niepewności i trudów więzienia oraz jako krzyż – najważniejszy symbol wiary chrześcijańskiej, której obronę i podtrzymanie w trudnym czasie stalinizmu i komunizmu podjął i wytrwale realizował do końca błogosławiony patron kościoła. Jest to także krzyż ofiary, nadziei, wytrwałości i zawierzenia błogosławionego Prymasa, który doprowadził do pontyfikatu świętego Jana Pawła II.
Plan krzyża został wybrany jako najbardziej odpowiedni dla rozplanowania rzutu świątyni, aby symbolicznie unaocznić i przybliżyć istotę drogi życia i świętości bł. ks. Prymasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Na drodze błogosławionego Prymasa, krzyż jest obecny w wielu wymiarach – jako krzyż widzianego cierpienia Powstania Warszawskiego, jako krzyż doświadczenia uwięzienia przez władze komunistyczne, obecny w wytrwałym znoszeniu osamotnienia, niepewności i trudów więzienia oraz jako krzyż – najważniejszy symbol wiary chrześcijańskiej, której obronę i podtrzymanie w trudnym czasie stalinizmu i komunizmu podjął i wytrwale realizował do końca błogosławiony patron kościoła. Jest to także krzyż ofiary, nadziei, wytrwałości i zawierzenia błogosławionego Prymasa, który doprowadził do pontyfikatu świętego Jana Pawła II.
2. Milenium Chrztu Polski – Stauroteka Lednicka jako inspiracja kształtu planu kościoła
W trakcie zapoczątkowanej przez bł. ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego ogólnonarodowej Nowenny przygotowującej Naród Polski do Obchodów Milenium Chrztu Polski, podczas prac archeologicznych na Ostrowie Lednickim w pobliżu ruin piastowskiego palatium znaleziono małe pudełko w kształcie krzyża - pojemnik, w którym przechowywano relikwie Krzyża Świętego. Uważa się, że to małe pudełeczko, zwane stauroteką, jest pierwszym i najstarszym relikwiarzem Krzyża Świętego w Polsce, który, będąc w posiadaniu pierwszych Piastów, jest najstarszym materialnym świadectwem pierwszych lat chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Ta bezcenna stauroteka, świadcząca o historyczności faktu chrztu Polski, została odnaleziona w okresie Nowenny poprzedzającej Obchody Milenijne, tak bardzo oczekiwane i przygotowywane przez bł. Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Odnaleziona w tak symbolicznej chwili dziejowej, będąc opakowaniem służącym do przechowywania drogocennego skarbu relikwii Krzyża Świętego, staje się inspiracją kształtu kościoła będącego „opakowaniem” dla skarbu Eucharystii – Ciała i Krwi Chrystusa, a także dla przestrzeni modlitwy wznoszonej przez parafian za pośrednictwem błogosławionego Prymasa, który przygotował Polskę do ogólnonarodowego przypomnienia i odnowienia Chrztu całego Narodu w jego 1000-letnią rocznicę.
W trakcie zapoczątkowanej przez bł. ks. Prymasa Stefana Wyszyńskiego ogólnonarodowej Nowenny przygotowującej Naród Polski do Obchodów Milenium Chrztu Polski, podczas prac archeologicznych na Ostrowie Lednickim w pobliżu ruin piastowskiego palatium znaleziono małe pudełko w kształcie krzyża - pojemnik, w którym przechowywano relikwie Krzyża Świętego. Uważa się, że to małe pudełeczko, zwane stauroteką, jest pierwszym i najstarszym relikwiarzem Krzyża Świętego w Polsce, który, będąc w posiadaniu pierwszych Piastów, jest najstarszym materialnym świadectwem pierwszych lat chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Ta bezcenna stauroteka, świadcząca o historyczności faktu chrztu Polski, została odnaleziona w okresie Nowenny poprzedzającej Obchody Milenijne, tak bardzo oczekiwane i przygotowywane przez bł. Prymasa Stefana Wyszyńskiego. Odnaleziona w tak symbolicznej chwili dziejowej, będąc opakowaniem służącym do przechowywania drogocennego skarbu relikwii Krzyża Świętego, staje się inspiracją kształtu kościoła będącego „opakowaniem” dla skarbu Eucharystii – Ciała i Krwi Chrystusa, a także dla przestrzeni modlitwy wznoszonej przez parafian za pośrednictwem błogosławionego Prymasa, który przygotował Polskę do ogólnonarodowego przypomnienia i odnowienia Chrztu całego Narodu w jego 1000-letnią rocznicę.
3. Zawierzenie Maryi – kaplica Matki Bożej i wieża
Zawierzenie Maryi – Matce Bożej jest istotną częścią duchowości błogosławionego Prymasa Polski. Wyrazem tej duchowości błogosławionego patrona jest kaplica Matki Bożej znajdująca się w sąsiedztwie ołtarza, przylegająca do absydy prezbiterium. Dla podkreślenia wagi zawierzenia Matce Bożej i Jej roli w życiu błogosławionego ks. Prymasa, a tym samym dla pełniejszego oddania duchowości patrona świątyni, została zaplanowana ona w taki sposób, aby nie zostać oddzieloną od prezbiterium; tak, aby elementy architektoniczne nie przeszkadzały w odczuciu kontaktu między miejscem sprawowania Eucharystii, a miejscem przeznaczonym dla nabożeństwa ku czci Matki Bożej. Kaplica znajduje się w sąsiedztwie głównej wieży kościoła. Wieża, jak mówi tradycja chrześcijańska, posiada ważną symbolikę maryjną – symbolikę Maryi – Wieży Dawidowej, Wieży z Kości Słoniowej. Będąc przestrzennym symbolem roli Maryi w życiu Prymasa Tysiąclecia jest przestrzennym znakiem i przywołaniem do tego nabożeństwa mieszkańców całej Ochotnicy.
Zawierzenie Maryi – Matce Bożej jest istotną częścią duchowości błogosławionego Prymasa Polski. Wyrazem tej duchowości błogosławionego patrona jest kaplica Matki Bożej znajdująca się w sąsiedztwie ołtarza, przylegająca do absydy prezbiterium. Dla podkreślenia wagi zawierzenia Matce Bożej i Jej roli w życiu błogosławionego ks. Prymasa, a tym samym dla pełniejszego oddania duchowości patrona świątyni, została zaplanowana ona w taki sposób, aby nie zostać oddzieloną od prezbiterium; tak, aby elementy architektoniczne nie przeszkadzały w odczuciu kontaktu między miejscem sprawowania Eucharystii, a miejscem przeznaczonym dla nabożeństwa ku czci Matki Bożej. Kaplica znajduje się w sąsiedztwie głównej wieży kościoła. Wieża, jak mówi tradycja chrześcijańska, posiada ważną symbolikę maryjną – symbolikę Maryi – Wieży Dawidowej, Wieży z Kości Słoniowej. Będąc przestrzennym symbolem roli Maryi w życiu Prymasa Tysiąclecia jest przestrzennym znakiem i przywołaniem do tego nabożeństwa mieszkańców całej Ochotnicy.
4. Architektura zewnętrzna – inspiracje i kontekst
Kościół, który zaprojektowano na planie krzyża w formie Stauroteki Lednickiej, w swoim kształcie zewnętrznym wynikającym z rzutu nawiązuje do architektury romańskiej, obecnej w Polsce w momencie przyjęcia wiary chrześcijańskiej. Dyskretne nawiązania do architektury drugiej połowy XX wieku poprzez zastosowane materiały (cegła, beton architektoniczny, drewno) i architektoniczne środki wyrazu (współczesne sklepienia, elementy konstrukcji, detale architektoniczne, charakter otworów i przeszkleń) wiążą formy kościoła z czasem życia bł. Prymasa Tysiąclecia, a kształty zwieńczeń, iglic, kąty dachów i sygnaturek łączą świątynię z otaczającym krajobrazem kulturowym nawiązując do tradycyjnej architektury sakralnej regionu Gorców i okolic, zarówno tej najstarszej drewnianej jak i późniejszej – murowanej.
Kościół, który zaprojektowano na planie krzyża w formie Stauroteki Lednickiej, w swoim kształcie zewnętrznym wynikającym z rzutu nawiązuje do architektury romańskiej, obecnej w Polsce w momencie przyjęcia wiary chrześcijańskiej. Dyskretne nawiązania do architektury drugiej połowy XX wieku poprzez zastosowane materiały (cegła, beton architektoniczny, drewno) i architektoniczne środki wyrazu (współczesne sklepienia, elementy konstrukcji, detale architektoniczne, charakter otworów i przeszkleń) wiążą formy kościoła z czasem życia bł. Prymasa Tysiąclecia, a kształty zwieńczeń, iglic, kąty dachów i sygnaturek łączą świątynię z otaczającym krajobrazem kulturowym nawiązując do tradycyjnej architektury sakralnej regionu Gorców i okolic, zarówno tej najstarszej drewnianej jak i późniejszej – murowanej.
5. Układ funkcjonalny wnętrza
W przeciwieństwie do kościołów historycznych, w projekcie kościoła w Ochotnicy Dolnej strefa prezbiterium znajduje się nie tylko w absydzie, ale także na przecięciu nawy główne i transeptu (w skrzyżowaniu naw kościoła), gdzie zlokalizowano ołtarz oraz baldachim przekrywający przestrzeń celebracji Eucharystii. Takie usytuowanie ołtarza i prezbiterium umożliwia wiernym bliski kontakt z najważniejszym miejscem całej świątyni – zarówno tym będącym w nawie głównej jak i dla tym będącym w transepcie. Przestrzeń prezbiterium, oddzieloną od wiernych balaskami, nakrywa baldachim, a nad całością góruje świetlik wprowadzający, przez okna sygnaturki, symboliczny promień światła padający na ołtarz kościoła.
W północnej części transeptu, po strony wschodniej zlokalizowano kaplicę Maryjną - miejsce nabożeństwa do Matki Bożej dla parafian znajdujące się w ważnym miejscu całej świątyni. Po wschodniej stronie części północnej transeptu, symetrycznie do kaplicy Matki Bożej i wieży, w najbliższym sąsiedztwie prezbiterium przewidziano pomieszczenie zakrystii. Lokalizacja zakrystii umożliwia wygodną komunikację z budynkiem plebanii znajdującym się po południowej stronie kościoła oraz sprawia, że jest ona od strony głównej drogi dyskretnie „schowana” za kościołem. Po obydwu stronach absydy kościoła, wzdłuż ścian znajdują się schody prowadzące do kaplicy dolnej - miejsca adoracji Najświętszego Sakramentu oraz miejsca modlitwy osobistej. Po stronie zachodniej obydwu ramion transeptu znajdują się wnęki przeznaczone na lokalizację konfesjonałów. Są to miejsca usytuowane dyskretnie, które stanowią jednocześnie integralną część przestrzeni kościoła. Z tych niewielkich kaplic Sakramentu Spowiedzi widoczna jest przestrzeń świątyni - zarówno strefa ołtarza jak i kaplica Matki Bożej. Układ filarów konstrukcyjnych świątyni oraz aranżacja wnętrza umożliwia rozpoczynającą się w zakrystii procesję we wnętrzu kościoła, okrążającą nawę główną i przestrzeń celebracji liturgicznej, z możliwością kontynuacji procesji do kaplicy dolnej. Wejście do kościoła zostało urządzone w formie obszernej kruchty kształtem nawiązującej do absyd transeptu. Pośrodku kruchty znajduje się kropielnica przypominająca o chrzcie, przez który wchodzimy do Kościoła.
W przeciwieństwie do kościołów historycznych, w projekcie kościoła w Ochotnicy Dolnej strefa prezbiterium znajduje się nie tylko w absydzie, ale także na przecięciu nawy główne i transeptu (w skrzyżowaniu naw kościoła), gdzie zlokalizowano ołtarz oraz baldachim przekrywający przestrzeń celebracji Eucharystii. Takie usytuowanie ołtarza i prezbiterium umożliwia wiernym bliski kontakt z najważniejszym miejscem całej świątyni – zarówno tym będącym w nawie głównej jak i dla tym będącym w transepcie. Przestrzeń prezbiterium, oddzieloną od wiernych balaskami, nakrywa baldachim, a nad całością góruje świetlik wprowadzający, przez okna sygnaturki, symboliczny promień światła padający na ołtarz kościoła.
W północnej części transeptu, po strony wschodniej zlokalizowano kaplicę Maryjną - miejsce nabożeństwa do Matki Bożej dla parafian znajdujące się w ważnym miejscu całej świątyni. Po wschodniej stronie części północnej transeptu, symetrycznie do kaplicy Matki Bożej i wieży, w najbliższym sąsiedztwie prezbiterium przewidziano pomieszczenie zakrystii. Lokalizacja zakrystii umożliwia wygodną komunikację z budynkiem plebanii znajdującym się po południowej stronie kościoła oraz sprawia, że jest ona od strony głównej drogi dyskretnie „schowana” za kościołem. Po obydwu stronach absydy kościoła, wzdłuż ścian znajdują się schody prowadzące do kaplicy dolnej - miejsca adoracji Najświętszego Sakramentu oraz miejsca modlitwy osobistej. Po stronie zachodniej obydwu ramion transeptu znajdują się wnęki przeznaczone na lokalizację konfesjonałów. Są to miejsca usytuowane dyskretnie, które stanowią jednocześnie integralną część przestrzeni kościoła. Z tych niewielkich kaplic Sakramentu Spowiedzi widoczna jest przestrzeń świątyni - zarówno strefa ołtarza jak i kaplica Matki Bożej. Układ filarów konstrukcyjnych świątyni oraz aranżacja wnętrza umożliwia rozpoczynającą się w zakrystii procesję we wnętrzu kościoła, okrążającą nawę główną i przestrzeń celebracji liturgicznej, z możliwością kontynuacji procesji do kaplicy dolnej. Wejście do kościoła zostało urządzone w formie obszernej kruchty kształtem nawiązującej do absyd transeptu. Pośrodku kruchty znajduje się kropielnica przypominająca o chrzcie, przez który wchodzimy do Kościoła.
6. Otoczenie kościoła
Kościół zlokalizowany został po wschodniej stronie drogi łączącej główną drogę miejscowości ze starym kościołem. Kościół zaplanowano jako orientowany z usytuowanym od strony zachodniej głównym wejściem otwierającym się w kierunku starego kościoła. Wieża, przylegająca do kościoła po jego północno-wschodniej stronie stanowi symboliczną dominantę wyznaczającą, wraz z wieżą starego kościółka, ramy przestrzeni świętej terenu parafialnego. Wokół kościoła przewidziano drogę procesyjną dla zewnętrznych celebracji liturgicznych i nabożeństw. Projekt przewiduje otoczenie terenu kościelnego niewysokim murkiem, w obrębie którego zaprojektowano połączone z nim niewielkie kapliczki - stacje drogi krzyżowej. Od strony północnej na działce parafialnej przewidziano niewielki parking na 14 miejsc postojowych. Wzdłuż wschodniej granicy działki poprowadzono drogę łączącą drogę główną z posesjami znajdującymi się po stronie południowej terenu kościelnego, tym samym uwalniając od ruchu drogę biegnącą w kierunku dzwonnicy kościoła i plebanii, umożliwiając tym samym przyszłe połączenie terenów wokół starego i nowego kościoła i stworzenie jednego niepodzielonego terenu parafialnego, a także zagospodarowanie w przyszłości przestrzeni znajdującej się pomiędzy oboma kościołami.
Kościół zlokalizowany został po wschodniej stronie drogi łączącej główną drogę miejscowości ze starym kościołem. Kościół zaplanowano jako orientowany z usytuowanym od strony zachodniej głównym wejściem otwierającym się w kierunku starego kościoła. Wieża, przylegająca do kościoła po jego północno-wschodniej stronie stanowi symboliczną dominantę wyznaczającą, wraz z wieżą starego kościółka, ramy przestrzeni świętej terenu parafialnego. Wokół kościoła przewidziano drogę procesyjną dla zewnętrznych celebracji liturgicznych i nabożeństw. Projekt przewiduje otoczenie terenu kościelnego niewysokim murkiem, w obrębie którego zaprojektowano połączone z nim niewielkie kapliczki - stacje drogi krzyżowej. Od strony północnej na działce parafialnej przewidziano niewielki parking na 14 miejsc postojowych. Wzdłuż wschodniej granicy działki poprowadzono drogę łączącą drogę główną z posesjami znajdującymi się po stronie południowej terenu kościelnego, tym samym uwalniając od ruchu drogę biegnącą w kierunku dzwonnicy kościoła i plebanii, umożliwiając tym samym przyszłe połączenie terenów wokół starego i nowego kościoła i stworzenie jednego niepodzielonego terenu parafialnego, a także zagospodarowanie w przyszłości przestrzeni znajdującej się pomiędzy oboma kościołami.
Autor projektu: arch. Andrzej Mikulski
Odwiedzin :